De opkomst van generatieve AI, en in het bijzonder large language models (LLM’s) zoals ChatGPT, Claude en Google Gemini, confronteert het hoger onderwijs met fundamentele vragen. Niet alleen over toetsing en plagiaat, maar ook over de kern van wat leren, begeleiden en beoordelen betekent.
Wat moeten we hiermee als onderwijsprofessionals? Negeren is geen optie. De vraag is niet óf AI een plek krijgt in het onderwijs, maar hóe we die plek betekenisvol en ethisch vormgeven.
Studenten gebruiken AI-tools al massaal, meestal zonder expliciete begeleiding. Volgens recent onderzoek van SURF en ECBO gebruikt een meerderheid van de studenten generatieve AI voor scripties, werkstukken en brainstorms. Vaak zijn docenten daar niet van op de hoogte.
Maar AI beïnvloedt meer dan alleen de output van studenten. Het verandert:
Daarmee raakt AI aan de kern van didactiek, toetsing en formatieve feedback.
Een van de meest besproken AI-tools is natuurlijk ChatGPT. Het model genereert ogenschijnlijk coherente teksten, maar hallucineert ook regelmatig feiten. Een gevaar bij blind vertrouwen – en dus een kans voor onderwijs: AI als object én instrument van kritisch denken.
Wat betekent dat concreet?
Zo maken we van AI een denkstimulerend gereedschap, geen shortcuts naar punten.
LLM’s zijn getraind op data uit het verleden (Lees hier hoe taalmodellen werken)– inclusief vooroordelen. Daarom is het cruciaal dat studenten leren reflecteren op:
Onderwijs biedt bij uitstek de ruimte om dat kritisch gesprek te voeren. Sterker nog: dat gesprek is misschien wel belangrijker dan het gebruik zelf.
Bekijk bijvoorbeeld deze korte paper van UNESCO over ethiek en AI in het onderwijs.
Wie AI snapt, navigeert de toekomst met meer grip. Daarom zou AI-geletterdheid – vergelijkbaar met digitale geletterdheid – een vaste plek moeten krijgen in curricula.
Wat betekent dat?
Deze vaardigheden zijn niet optioneel, ze zijn essentieel. Een startpunt hiervoor is het AI in Education Framework van EDUCAUSE.
Wat kunnen docenten nu doen?
Conclusie: AI is geen bedreiging, maar een aanleiding tot vernieuwing